MATERIAŁY INFORMACYJNE...

Choruję na uszy - Przewlekłe Ropne Zapalenie Ucha Środkowego

Przewlekłe zapalenie ucha środkowego (PZUŚ) jest stanem chorobowym, który można rozpoznać jeśli stwierdzi się współistnienie trzech objawów: pogorszenie słuchu, wycieki z ucha pojawiające się okresowo lub stale, trwały ubytek błony bębenkowej. W zależności od lokalizacji tego ubytku, PZUŚ można podzielić na dwa rodzaje: "bezpieczne", czyli proste, przewlekłe, ropne zapalenie ucha środkowego przebiegające z ubytkiem w części centralnej błony bębenkowej oraz tzw. "niebezpieczne" PZUŚ przebiegające z ubytkiem w częściach brzeżnych błony bębenkowej z tendencją do próchnicy kości i do powstawania perlaka. Ten drugi rodzaj zapalenia obarczony jest wysokim ryzykiem wystąpienia różnych powikłań i dlatego wymaga zawsze leczenia chirurgicznego. W przypadkach zapalenia prostego takiego niebezpieczeństwa nie ma i oprócz leczenia zachowawczego możliwe są różne operacje plastyczne mające na celu poprawę słuchu.

Co to jest perlak?

Najkrótsza definicja perlaka brzmi: "zła skóra w złym miejscu". Należy pamiętać, że w przebiegu PZUŚ perlak jest tworem pochodzenia zapalnego, nie mającym nic wspólnego z nowotworem. Jego typowymi cechami są: stały wzrost i powiększanie się, niszczenie struktur sąsiadujących (kosteczki słuchowe, kości czaszki, struktury nerwowe) oraz skłonność do nawrotów przy niecałkowitym usunięciu.

Jak powstaje perlak?

Do dzisiaj nie mamy jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie, ale przyjmuje się, że czynnikami odpowiedzialnymi za jego powstawanie są nawracające ostre infekcje ucha środkowego lub też przewlekłe wysiękowe zapalenie ucha środkowego prowadzące do mikrouszkodzeń błony bębenkowej. W połączeniu z nieprawidłową czynnością trąbki słuchowej, z utrzymywaniem się podciśnienia w obrębie jamy bębenkowej istnieją dobre warunki do wciągnięcia błony bębenkowej do wnętrza jamy i tworzenia swoistego rodzaju kieszonek. Przekroczenie przez skórę naturalnej granicy, jaką jest błona bębenkowa, powoduje, że zaczyna ona przybierać nowe cechy takie jak zdolność do nawarstwiania się naskórka i niepohamowanego rozrostu. Bardzo rzadką formą perlaka jest jego postać wrodzona rozwijająca się z resztek płodowych. Jego nazwa związana jest z białym kolorem przypominającym perłę.

Jakie są czynniki predysponujące do powstanie perlaka?

Czynniki te można podzielić na wrodzone oraz nabyte. Do pierwszej grupy należą różne wady w obrębie twarzoczaszki, np. rozszczep podniebienia czy zespół Downa, a do czynników nabytych należą: długotrwały przerost migdałka gardłowego, trudności w oddychaniu przez nos i przewlekły stan zapalny zatok nosowych.

Jakie są objawy PZUŚ z perlakiem?

Objawy te nie są zbyt dokuczliwe, bo najczęściej to utrzymujący się wyciek z uszu i postępujące zaburzenia słuchu. Przy długim przebiegu choroby mogą się pojawić tzw. zaostrzenia procesu zapalnego, dające objawy w postaci zawrotów głowy, bólów ucha i głowy, nudności oraz wymiotów. Wystąpienie tych zaostrzeń jest bezwzględnym wskazaniem do leczenia operacyjnego. Długotrwały okres choroby i niepodjęcie odpowiedniego leczenia prowadzi do głębokiego niedosłuchu lub głuchoty.

Jakie są możliwe powikłania PZUŚ z perlakiem?

Stopniowe rozprzestrzenianie się tkanki patologicznej może doprowadzić do odsłonięcia opon mózgowo-rdzeniowych, czemu towarzyszyć może zapalenie ich, jak i przejście zakażenia na tkankę mózgowia. Te groźne dla życia powikłania mogą nie wystąpić, jeśli zostanie podjęte odpowiednie leczenie PZUŚ.

Jakie leczenie stosuje się w PZUŚ z perlakiem?

W tym rodzaju PZUŚ każdorazowo wskazane jest leczenie operacyjne z całkowitym usunięciem perlaka oraz okolicznych, zniszczonych tkanek kostnych. W etapie późniejszym, po uzyskaniu trwałego wyleczenia, można również przeprowadzić operacje poprawiające słuch. Zdarzają się jednak nawroty perlaka i dlatego tak ważne są okresowe kontrole laryngologiczne. Wszystkie operacje uszne wykonywane są z użyciem mikroskopu operacyjnego, w dużym powiększeniu, zapewnia to uzyskanie jak najlepszych wyników leczenia.

Jakie są objawy tzw. prostego lub bezpiecznego PZUŚ?

W tej postaci zapalenia ucha środkowego objawy obejmują również stopniowo postępujące pogorszenie słuchu, jak i okresowe wycieki z uszu. Nie dochodzi natomiast do zniszczenia kości, jak i do tworzenia się perlaka. Nie obserwuje się również okresowych zaostrzeń, przebieg choroby w porównaniu z zapaleniem niebezpiecznym jest wolniejszy i łagodniejszy.

Jakie leczenie stosuje się w tzw. bezpiecznym, czyli prostym PZUŚ?

W każdym przypadku staramy się przygotować chorego do leczenia operacyjnego, którego celem będzie zamknięcie ubytków w błonie bębenkowej, jak i odtworzenie ciągłości zniszczonego łańcucha kosteczek słuchowych. Ażeby wykonać taką operację, zwaną tympanoplastyką, należy doprowadzić do "osuszenia" ucha i ustąpienia wycieku przez okres co najmniej 4 miesięcy. Prawidłowe wygojenie się rany operacyjnej prowadzi do poprawy słuchu, ustąpienia wycieku i możliwości korzystania z kąpieli. Jeśli nie dojdzie do prawidłowego wgojenia się przeszczepionych elementów, operację taką można powtórzyć, stosując znieczulenie miejscowe połączone z podaniem leków przeciwbólowych.

Jak należy postępować po operacjach usznych?

e się w PZUŚ z perlakiem?

W okresie pierwszych kilku miesięcy konieczna jest ochrona ucha przed wodą. Dalsze postępowanie zależy od rodzaju wykonanej operacji: jeśli dokonano pełnej rekonstrukcji błony bębenkowej, to nie ma przeciwwskazań do kontaktów z wodą, natomiast u osób po operacji tzw. techniką otwartą ten kontakt musi być ograniczony i zależy od decyzji lekarza laryngologa. Należy pamiętać, że nawet po tego typu operacjach możliwa jest kolejna, która doprowadzi do takiego wygojenia, które umożliwia kontakt z wodą.

Jak często potrzebne są badania kontrolne?

Jeśli dojdzie do pełnego wygojenia jamy operacyjnej ucha to u osób z PZUŚ z perlakiem wskazane są badania kontrolne co 6 miesięcy, a u osób z tzw. zapaleniem bezpiecznym raz na rok.

(Opracowanie merytoryczne: prof. dr hab. W. Szyfter i dr n. med. M. Wróbel)